خودآگاهی چیست؟ ۴ روش رسیدن به خودآگاهی
یکشنبه ۲۸ آبان ۰۲ | ۱۵:۳۱
انجمن روان‌پزشکان آمریکا در پاسخ به سوال خودآگاهی چیست، بیان کرده است: «خودآگاهی (self-awareness) توانایی افراد برای درک چیزهایی است که آن‌ها را به‌عنوان شخصی متفاوت از دیگران تبدیل می‌کند از جمله شخصیت، رفتار، ارزش‌ها، باورها، عواطف و افکار». خودآگاهی در واقع یک حالت روانی است که در آن «خود» کانون توجه قرار می‌گیرد. در ادامه این مقاله به بررسی مفهوم خودآگاهی و روش‌های رسیدن به آن خواهیم پرداخت.
مفهوم خودآگاهی چیست؟
خودآگاهی چیزی نیست که در هر لحظه از روز به‌شدت روی آن متمرکز شوید. خودآگاهی باید در تار و پود شخصیت بافته شده و بسته به موقعیت و شخصیت شما در نقاط مختلف ظاهر شود. مردم کاملا خودآگاه به دنیا نمی‌آیند. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که نوزادان دارای یک حس ابتدایی خودآگاهی هستند. محققان دریافته‌اند نوزادان این آگاهی را دارند که موجوداتی مجزا از دیگران هستند و می‌توانند بین لمس خود و غیر خود تفاوت قائل شوند.
بنابراین، خودآگاهی به‌عنوان دانش آگاهانه از شخصیت، احساسات، انگیزه‌ها و خواسته‌های خود تعریف می‌شود. به زبان ساده، کسانی که خودآگاهی بالایی دارند می‌توانند اعمال، احساسات و افکار خود را به‌طور عینی تفسیر کنند. خودآگاهی یک مهارت نادر است؛ زیرا بسیاری از ما شرایط خود را به‌صورت احساسات‌محور تفسیر می‌کنیم. توسعه این مهارت مهم است؛ زیرا به افراد اجازه می‌دهد رشد و اثربخشی فعالیت‌های خود را ارزیابی کنند و در صورت لزوم مسیر خود را تغییر دهند.
انواع خودآگاهی
به‌طور کلی ۲ نوع خودآگاهی وجود دارد که عبات‌اند از:
۱. خودآگاهی عمومی
خودآگاهی عمومی وضعیتی است که ما در مقابل دیگران ظاهر می‌شویم. به عبارت دیگر ما از هنجارهای اجتماعی آگاه هستیم و به‌گونه‌ای رفتار می‌کنیم که از نظر اجتماعی قابل قبول است. در حالی که این نوع آگاهی فواید زیادی دارد؛ اما ممکن است ما را از مسیر خودآگاهی دور کند. برای مثال، افراد ممکن است نگران باشند که دیگران چه فکری درباره آن‌ها می‌کنند و زمان زیادی را برای بهتر به نظر رسیدن صرف کنند.
همچنین، خودآگاهی عمومی ممکن است باعث افزایش استرس و تغییرات فیزیولوژیکی در افراد شود. استرس و این تغییرات فیزیولوژیکی می‌توانند اثرات مخربی روی پوست ما داشته باشند؛ زیرا سلامت پوست به‌شدت تحت تاثیر هورمون‌ها و احساسات ما است. اگر به‌دلیل استرس دچار عارضه‌های پوست و مو شده‌اید، توصیه می‌کنیم با یک دکتر پوست و مو تهران در این زمینه مشورت کنید.
پزشک علاوه بر ارائه درمان‌های مناسب با پوست و موی شما می‌تواند راهکارهایی برای بهبود کیفیت زندگی به شما ارائه کند. همچنین، در صورت نیاز پزشک ممکن است شما را به یک روانشناس یا دکتر اعصاب و روان نیز ارجاع دهد. یک روانپزشک (دکتر اعصاب و روان) می‌تواند به شما در مسیر خودآگاهی و اجتناب از هنجارهای نامناسب جامعه کمک کند.
۲. خودآگاهی خصوصی
خودآگاهی خصوصی به معنی توانایی توجه و تامل در مورد وضعیت درونی خود است. کسانی که خودآگاهی خصوصی دارند درون‌نگر هستند و با کنجکاوی به احساسات و واکنش‌های خود نزدیک می‌شوند. به عنوان مثال، اغلب افراد زمانی که یک جلسه مهم کاری دارند، ممکن است مضطرب و پریشان شوند. توجه به احساسات فیزیکی و نسبت دادن صحیح آن‌ها به اضطراب جلسه کاری، نمونه‌ای از خودآگاهی خصوصی است.
چطور به خودآگاهی برسیم؟
بعد از پاسخ دادن به پرسش خودآگاهی چیست، این سوال در ذهن اغلب افراد ایجاد می‌شود که چطور به خودآگاهی برسیم. خودآگاهی به ما کمک می‌کند هدفمند، بااصالت و گشاده‌رو باشیم. همچنین، به ما کمک می‌کند متوجه شویم برای از بردن کمبودهای خود به چه چیزهای نیاز داریم. در ادامه چهار روش برای رسیدن به خودآگاهی را به شما معرفی خواهیم کرد.
۱. مدیتیشن کنید
مدیتیشن تمرینی است برای بهبود لحظه‌به‌لحظه خودآگاهی. بیشتر اشکال مدیتیشن با تمرکز روی دم و بازدم شروع می‌شوند و برای انجام آن نیازی به انجام تشریفات خاص وجود ندارد. شما می‌توانید قبل از خواب، چند دقیقه روی تنفس خود تمرکز کنید و این سوال‌ها را از خود بپرسید:
- برای رسیدن به چه چیزی در حال تلاش هستم؟
- کدام فعالیت‌ها، من را به هدفم نزدیک می‌کند؟
- کدام فعالیت‌ها، سرعت من در رسیدن به هدفم را کند می‌کند؟
- برای تغییر این وضعیت چه کارهایی باید انجام دهم؟
فعالیت‌هایی مانند شستن ظروف، کار در باغ و با گیاهان، موزه رفتن و… نیز می‌تواند به خودآگاهی کمک کند.
۲. برنامه‌ها و اولویت‌های روزمره خود را بنویسید
یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش خودآگاهی، تهیه یک لیست از کارهایی است که باید انجام دهید. از طریق این لیست می‌توانید پیشرفت خود را پیگیری کرده و نقاط ضعف برنامه خود را پیدا کنید.
۳. انجام تست‌های روان‌سنجی
انجام تست‌های روان‌سنجی مانند تست مایرز-بریگز می‌تواند به شما کمک کند که توانایی‌ها و نقاط ضعف خود را بهتر بشناسید. این آزمون‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که هیچ پاسخ درست و غلطی ندارند و می‌توانند به‌خوبی شخصیت فرد را توصیف کنند. بعد از انجام این آزمون‌ها شما می‌توانید بهتر از قبل شخصیت خود را درک کرده و اهداف خود را سازماندهی کنید.
۴. به‌طور منظم بازخورد دریافت کنید
بازخورد گرفتن از دوستان، خانواده و همکاران می‌تواند در رسیدن به خودآگاهی به ما کمک کند. شما می‌توانید از دیگران بخواهید که نقاط قوت و ضعف شما را بیان کرده و راه‌هایی برای بهبود وضعیت شما ارائه کنند. البته دقت داشته باشید که شما نباید از افراد منفی و کسانی که در رقابت با شما هستند، درخواست کنید که نقاط ضعف شما را بیان کنند.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی پرسش خودآگاهی چیست، پرداختیم و راه‌هایی برای رسیدن به آن به شما معرفی کردیم. علاوه بر راه‌های بالا شما می‌توانید با مراجعه به یک روانپزشک و مشاوره با او، سطح خودآگاهی خود را افزایش دهید. یک روانپزشک خوب در تهران بدون قضاوت و پیش‌داوری می‌توانید بهترین راهنمایی‌ها را به شما ارائه دهد. همچنین، برخلاف دوستان و خانواده روانپزشک دیدگاه‌های صادقانه، موثر و عینی به شما ارائه خواهد داد.
دیدگاه شما
